lunes, 18 de enero de 2010

JEAN MABILLON: TESTAMENTA IN PROCINCTU FACTA

jean-mabillon.jpg

Tiempo habrá en sucesivos posts para hablaros de la obra que escribiera en latín el benedictino Johannis con el objetivo de demostrar la autenticidad de ciertas cartas de la abadía de San Denís cuestionadas por un jesuita holandés  en la que en nuestro interés se extiende como debiera por la técnica y el arte de las escrituras latinas.
Es ahora momento, sin embargo, para  lo que acontece a continuación.
Sencillamente queremos destacar muy brevemente su mención de la escritura con sangre y tierra,  atramenta no muy usuales en el mundo clásico
De Varia materia olim ad scribendum:
Mirum verum est quam varia ac multiplex apud antiquos fuerit materia, in qua olim excepta scriptura est, nempe saxa et lateres, arborum florumque folia, libri item arborum, hoc est corticis tunicae interiores; tabellae lignae, cerei citreique pugillares, libri elephantini, seu pugilares ex ebore, plumbae lamellae, , lintea volumina, papirus Aegyptiaca, denique membranae, et charta nostra vulgaris. Ad haec etiam in corio piscium atque serpentium, intestinis scriptitatum fuisse auctores, sunt Cedrenus et Puricellus, ut inferius exponemus. Fuit qui in dorso testudinis, suum ipsius ac socii sui naufragium scriptsit, apud Johannem Moschum. Et milites aliquando testamenta sua in pulvere describebant in procinctu pugnae.
Praeclara est hanc in rem Constantini Augusti constitutio in gratiam militum in expeditione degentium, quibus concedit, ut quo modo possint ac vellint testentur
Vocabantur eiusmodi testamenta in procinctu facta, apud Brissonium
Sabemos que procinctus es dicho de todo ejército en movimiento o  listo para entrar en combate.
Dejemos de lado  la piel de los animalitos y fijémonos en lo que nos dice, pues,  el Código de Justiniano :
Proinde sicut iuris rationibus licuit ac semper licebit, si quid in vagina aut in clipeo litteris sanguine suo rutilantibus adnotaverint, aut in pulvere inscripserint gladio sub ipso tempore, quo in proelio vitae sortem derelinquunt, huiusmodi voluntatem stabilem esse oportet. <a 334 d.Iii id.Aug.Nicomediae optato et apulino conss.>
Por consiguiente, como por razones de derecho fue y siempre será lícito, si algo hubieren anotado con letras hechas con su propia sangre en la vaina o en el escudo  o lo hubieren escrito con la espada en la tierra al mismo tiempo en que pierden la vida en la batalla, conviene que sea firme semejante disposición
Dada en Nicomedia a 3 de los Idus de Agosto bajo el consulado de Optato y de Paulino.
CJ.6.21.15.1: Imperator Constantinus
Parece que en determinadas circunstancias se dejaba a los soldados cierta libertad formal testamentaria ya en época de Cayo Julio César.
29.1.0. De testamento militis.
29.1.1
Ulpianus libro 45 ad edictum
pr. Militibus liberam testamenti factionem primus quidem divus Iulius Caesar concessit: sed ea concessio temporalis erat. Postea vero primus divus Titus dedit: post hoc Domitianus: postea divus Nerva plenissimam indulgentiam in milites contulit: eamque Traianus secutus est et exinde mandatis inseri coepit caput tale. Caput ex mandatis: "Cum in notitiam meam prolatum sit subinde testamenta a commilitonibus relicta proferri, quae possint in controversiam deduci, si ad diligentiam legum revocentur et observantiam: secutus animi mei integritudinem erga optimos fidelissimosque commilitones simplicitati eorum consulendum existimavi, ut quoquomodo testati fuissent, rata esset eorum voluntas. Faciant igitur testamenta quo modo volent, faciant quo modo poterint sufficiatque ad bonorum suorum divisionem faciendam nuda voluntas testatoris".
Y este misma forma de testamento in procinctu es también mencionado por Cicerón en De oratore ad Quintum fratrem I.53:   "tamquam in procinctu testamentum faceret sine libra atque tabulis"
En cuanto a la práctica de la escritura en arena, que no es sino partícula desgregada de las rocas de la madre Tierra, es aficionada nuestra Hipatia del Agora de Amenábar y  dicen algunos que también lo era Arquímedes que murió trazando en la misma tierra la resolución de alguno de sus, para nosotros, complicados problemas,  en el 212 aC., mientras le soltaba a un soldado romano el famoso " no molestes a mis círculos", noli turbare circulos meos. Μὴ μου τοὺς κύκλους τάραττε. Aunque no es exactamente esto lo que se nos cuenta en los textos.
Vide Valerius Máximus: "Noli, obsecro, istum disturbare":
Archimedis quoque fructuosam industriam fuisse dicerem, nisi eadem illi et dedisset uitam et abstulisset: captis enim Syracusis Marcellus,  machinationibus eius multum ac diu uictoriam suam inhibitam senserat, eximia tamen hominis prudentia delectatus ut capiti illius parceretur edixit, paene tantum gloriae in Archimede seruato quantum in oppressis Syracusis reponens. at is, dum animo et oculis in terra defixis formas describit, militi, qui praedandi gratia domum inruperat strictoque super caput gladio quisnam esset interrogabat, propter nimiam cupiditatem inuestigandi quod requirebat nomen suum indicare non potuit, sed protecto manibus puluere 'noli' inquit, 'obsecro, istum disturbare', ac perinde quasi neglegens imperii uictoris obtruncatus sanguine suo artis suae liniamenta confudit. quo accidit ut propter idem studium modo donaretur uita, modo spoliaretur.

noliturbare.jpg

Y  hay, además, otras  versiones.
Hojas de arena son ciertamente las que utilizaban y utilizan ciertas madres bereberes para transmitir a sus hijos  el tifinagh, derivado de los alfabetos libios atestiguados en época cartaginesa. Ya que fue Amerolqis, gigante mítico y héroe civilizador, creador de la vida social y artística, quien transmitió esta escritura a las mujeres, seduciéndolas  mediante un juego de códigos secretos y  trazando sobre las escasas piedras y la abundante arena del desierto  enigmas y adivinanzas.
Y arena utilizan estos alumnos de una escuela de caligrafía de la lejana China emboscados por miriada de flechas , en la película Hero de Yimou



Lo mismo que 殘劍 responde escribiendo con su espada en la arena del desierto

Podréis entender, ahora,  por qué en nuestro taller de escritura antigua hemos decidido presentaros una pequeña caja llena de este soporte de escritura tan humilde pero tan abundante y provechoso.
En cuanto a la sangre sólo he de deciros, por el momento, que La Corte de Apelación de Santa Ana en EEUU estableció que un contracto firmado con esta humana tinta en 2004 por dos hombres de negocios coreanos  no era válido. Y por el momento no ha lugar en nuestro Taller.
Pero de ella  ya contaremos  o quizá mostremos algo, sobre todo para contento de los seguidores de Crepúsculo.



No hay comentarios:

Publicar un comentario